Llygredd afonol
Mae Dŵr Cymru Welsh Water yn gweithio i amddiffyn afonydd a dyfrffyrdd eraill trwy drin y dŵr gwastraff o’n cartrefi a'n busnesau a’i ddychwelyd yn ddiogel i’r amgylchedd. Mae’r gwaith yma’n gofyn am lwyth o offer a miloedd o gilomedrau o garthffosydd.
Helpwch ni i leihau llygredd mewn dŵr trwy roi gwybod i ni cyn gynted â phosibl os gwelwch chi lygredd carthion mewn afon, nant neu gwrs dŵr arall.
Yr arwydd amlycaf o lygredd afonol yw presenoldeb carthion yn y dŵr, ond gallai fod yna arwyddion eraill hefyd. Mae’r rhain yn cynnwys:
- Olion tŷ bach, fel papur tŷ bach, weips a nwyddau mislif
- Swigod sebon neu golwg cymylog ar y dŵr
- Drewdod carthion amlwg
- Olion petrol neu ddisel yn y dŵr
Nid yw’r rhan fwyaf o ddigwyddiadau o lygredd yn cael effaith ddifrifol ar y cwrs dŵr, a phan fyddwn ni wedi trwsio’r broblem, bydd yr amgylchedd yn ymadfer yn gyflym.
Fodd bynnag, mae llygredd yn gallu lladd pysgod a bywyd dyfrol arall, achosi risg i iechyd y cyhoedd, ac effeithio ar fioamrywiaeth, gwerth amwynder a defnydd dŵr a thir at ddibenion amaethyddol.
Os gwelwch chi lygredd, gall roi gwybod i ni cyn gynted â phosibl ein helpu ni i drwsio’r broblem a lleihau’r effaith ar yr amgylchedd.
Gall digwyddiadau o lygredd godi ar asedau Dŵr Gwastraff a Chyflenwi Dŵr.
Gall llygredd mewn cyflenwadau dŵr ddigwydd oherwydd gollyngiadau o’n Gweithfeydd Trin Dŵr, neu oherwydd byrst ar un o’n prif bibellau dŵr sy’n llifo i mewn i gwrs dŵr.
Gall llygredd dŵr gwastraff gael ei achosi gan ollyngiadau o’n Gweithfeydd Trin Dŵr Gwastraff neu’n Gorsafoedd Pwmpio Carthffosiaeth, neu o ganlyniad i ddiffyg mecanyddol, neu ollyngiad o garthffos fudr oherwydd bloc neu gwymp.
Mae 53% o’n digwyddiadau llygredd dŵr gwastraff yn cael eu hachosi gan floc mewn pibell, a gellir priodoli tua 24% o’r digwyddiadau hyn i weips!
Ymhlith yr achosion eraill mae:
- Byrst ar bibellwaith dan bwysau o’n Gorsafoedd Pwmpio neu gwymp mewn carthffos
- Methiant mecanyddol neu drydanol ar bympiau ac offer arall
- Triniaeth yn un o’n gweithfeydd trin yn diffygio
- Gollyngiadau o’n gorlifoedd storm oherwydd bloc mewn pibell
Defnyddio toiledau fel bin
Mae fflysio sbwriel i lawr y tŷ bach yn gallu achosi bloc mewn pibell garthffosiaeth, sy’n gallu achosi llifogydd mewn cartrefi a llygredd yn yr amgylchedd. Mae ein hymgyrch ‘Stop Cyn Creu Bloc’ yn annog pobl i gael gwared ar eu gwastraff yn y ffordd gywir a fflysio dim ond y tri P – sef pi-pi, papur a pŵ.
Braster coginio
Mae braster, olew a saim (FOG) sy’n cael ei olchi i lawr sinc y gegin a’r draen yn gallu cronni yn y garthffos gan achosi bloc a llifogydd. Er mwyn helpu i osgoi hyn, cofiwch gael gwared ar y rhain yn y ffordd gywir.
Mae Dŵr Cymru Welsh Water yn gweithredu rhwydwaith maith o garthffosydd a gweithfeydd trin – ond weithiau mae digwyddiadau o lygredd sy’n achosi llygredd afonol yn digwydd. Gwelwyd dros 200 o’r digwyddiadau hyn y flwyddyn ar gyfartaledd mewn blynyddoedd diweddar, ac rydyn ni’n gweithio’n galed i leihau’r nifer yma. Mae Cyfoeth Naturiol Cymru wedi pennu targed o 70 digwyddid o lygredd i ni erbyn 2025.
Atebion i lygredd dŵr: Mae ein Cynllun Gweithredu i Leihau Llygredd yn cynnwys:
- Cynlluniau cynnal a gwella i atal digwyddiadau o lygredd rhag digwydd – rydyn ni’n gwario 51.2 miliwn ar lygredd rhwng 2020 a 2025
- Defnyddio dadansoddiad o achosion fynd at wraidd y broblem a rhannu dysg er mwyn atal llygredd
- Gwella gwaith monitro o bell ar ein hasedau er mwyn atal llygredd
- Defnyddio deallusrwydd artiffisial a data i ddarogan ac atal digwyddiadau
- Defnyddio technoleg ac arloesedd newydd i wella sut rydyn ni’n darogan digwyddiadau o lygredd ac yn ymateb iddynt
Ein nod yw ‘dim goddefgarwch’:
Mae gweledigaeth Dŵr Cymru’n syml, sef ‘ennill ffydd ein cwsmeriaid bob un dydd’.
Mae’r weledigaeth hon yn adlewyrchu ein strwythur perchnogaeth unigryw fel cwmni dŵr nid-er-elw. Nid oes unrhyw gyfranddeiliaid gennym, felly gallwn ganolbwyntio’n llwyr ar gyflawni’r gwerth gorau posibl am arian ac ail-fuddsoddi ein helw yn y busnes er mwyn gwella’r deilliannau i’n cwsmeriaid a’r amgylchedd.
Mae ein model yn ei gwneud hi’n haws i ni ganolbwyntio ar yr hirdymor, a fydd yn hanfodol wrth reoli’r sialensiau y gallwn ddisgwyl eu hwynebu yn y dyfodol, fel y newid yn yr hinsawdd ac ymlediad trefol. Mae ein gweledigaeth ar gyfer 2050 yn pennu ein dyhead i ddelio â’r sialensiau hyn gan ddefnyddio atebion cynaliadwy tymor hir.
Mae llygredd carthion wedi ei gynnwys yng ngweledigaeth ein cwmni: “…y dylai cwsmeriaid fod yn gallu edrych ymlaen at: …ddull gweithredu ar sail dim goddefgarwch o ran llygredd”.
Chwarae eich Rhan
Os gwelwch chi lygredd o’n pibellau neu offer arall, ffoniwch ein llinell gymorth ar unwaith ar 0800 085 3968 neu rhoi gwybod llygredd carthffosydd ar-lein yma.
Rhannwch gymaint o wybodaeth ag y gallwch chi am y dŵr llygredig, yn ogystal â’ch manylion cyswllt. Byddwn ni’n ymchwilio ac yn cymryd unrhyw gamau sy’n angenrheidiol. Ac os ydych chi’n dymuno, byddwn ni’n rhoi gwybod i chi am unrhyw ddatblygiadau.
Cynnwys y gymuned
Os ydych chi’n cymryd rhan mewn gweithgareddau cymunedol ac am gael gwybodaeth am lygredd, neu gyngor am brosiect cymunedol efallai, anfonwch neges e-bost atom gyda’ch cais a’ch manylion cyswllt yn RiverQualityLiaison@dwrcymru.com. Bydd aelod o’n tîm yn cysylltu â chi.
Sut y gallwch chi helpu i leihau’r perygl o lygredd?
Rhwystrau yn y system garthffosiaeth sy’n achosi’r rhan fwyaf o ddigwyddiadau o lygredd.
Gallwch chi ein helpu ni trwy:
- Daflu weips, ffyn gwlân cotwm a nwyddau mislif i’r bin.
- Cael gwared ar fraster, olew a saim mewn ffordd gyfrifol yn hytrach na’u golchi i lawr y sinc
- Sicrhau bod offer dŵr llwyd fel sinciau, peiriannau golchi llestri a dillad yn gysylltiedig â’r garthffos fudr, nid y system dŵr wyneb er mwyn atal camgysylltiad.
Byw a dysgu gyda dŵr
A ydych chi’n awyddus i’ch plant ddysgu rhagor am y rôl hanfodol y mae dŵr yn ei chwarae yn ein bywydau pob dydd? Mae gennym gyfoeth o wybodaeth ac adnoddau difyr, sydd oll yn gysylltiedig â’r cwricwlwm cenedlaethol. Fe’u datblygwyd gydag arbenigwyr addysgol i sbarduno ac addysgu disgyblion Cyfnod Allweddol 2. Gellir cael rhagor o fanylion trwy glicio yma.
CSOs
Bwriedir i CSOs weithredu mewn cyfnodau o law trwm felly os ydyn nhw’n gweithredu, mae unrhyw garthion sy’n bresennol yn cael eu gwanhau’n sylweddol gan ddŵr glaw a dŵr wyneb.
Mae gweithrediad ein CSOs yn cael ei reoleiddio’n dynn iawn ac mae’n cael ei ganiatáu a’i fonitro gan ein rheoleiddwyr amgylcheddol, Cyfoeth Naturiol Cymru ac Asiantaeth yr Amgylchedd.
Rydyn ni’n gweithio’n galed i leihau llygredd dŵr, ond os nad yw ein hasedau’n gweithredu fel y dylent, neu os oes yna broblem, yna mae’n bosibl y gallem achosi llygredd.
1. Cysylltwch
Argyfyngau carthffosiaeth
Os oes gennych chi argyfwng - peidiwch ag oedi
24 awr y dydd, 7 diwrnod yr wythnos
Sgwrsio â’n tîm cymorth cwsmeriaid dŵr gwastraff
8am - 6pm Llun - Gwener a 9am - 1pm Sadwrn.
Agor sgwrs fyw Sgwrsio byw all-lein Sgwrs FywRhoi gwybod am broblem ar-lein
Rhoi gwybod am ddŵr yn gollwng/ pwysedd isel / rhwystrau ac ati
Rhoi gwybod am broblem
